Armoede en geestelijke gezondheid

Observatie en bevraging van de bezoekers van het buurthuis van Vrienden van het Huizeke leert ons dat 95% van hen alleenstaand is.

Doorheen informele gesprekken vernamen we dat mensen naar het buurthuis komen “om de tijd te passeren”, om “een babbeltje te doen”, om “in gezelschap te zijn”.

In 2007 werden we geconfronteerd met een nieuw fenomeen: bezoekers meldden ons dat zij er geld voor over hadden om iemand te hebben die hen enkele uren per dag, vooral ’s avonds als alle organisaties dicht zijn, gezelschap zou houden.

Naast deze trieste realiteit kan eenzaamheid ook andere ongewenste effecten hebben: mensen die eenzaam zijn kunnen ongewenst gedrag vertonen (vandalisme), zullen zichzelf gemakkelijker verwaarlozen en kunnen hierdoor werk en woonst verliezen,…

Dit deed ons nadenken over het begrip “eenzaamheid”, en de relatie tussen eenzaamheid en armoede. We stelden ons een aantal vragen:

Hoe zit het met cultuur? Sociale contacten? Verkleint het sociale netwerk door armoede? Werkt armoede eenzaamheid in de hand?

Hoe gaan wij als sociale voorziening (buurthuis) om met armen? Sluiten wij aan? Kennen en begrijpen we hen wel echt in hun noden? Maken wij deel uit van hun sociale netwerk en verkleinen we daardoor hun gevoel van eenzaamheid?

We hebben mensen met armoede-ervaring bevraagd en uitgebreid aan het woord gelaten inzake hun beleving van eenzaamheid, hun noden, verlangens en voorstellen, en hebben hen ook gevraagd op welke manier Vrienden van het Huizeke tegemoet komt aan hun noden inzake eenzaamheid. Op basis van hun antwoorden en eigen literatuurstudie komen we tot volgend besluit en aanbevelingen:

In “Synthese van de rondetafel, Brussels Armoederapport 2008” van het Observatorium voor Gezondheid en Welzijn van Brussel Hoofdstad stelt men vast dat eenzaamheid één van de meest fundamentele problemen is van arme ouderen.( p 15)

Wij durven dit uitbreiden tot alle leeftijdscategorieën binnen de arme, en dus kwetsbare bevolking. Zij hebben immers allen een grote kwetsbaarheid, ook inzake eenzaamheid, omwille van tal van uitsluitingsmechanismen in de maatschappij, omwille van hun herhaalde confrontaties met wijzigingen in hun leefpatroon door wisselende huisvesting, familiale moeilijkheden en relatiemoeilijkheden, beperkte mobiliteit, wisselende of afwezige tewerkstelling, wisselende opleidinssituaties enz enz. Al deze factoren bemoeilijken op ernstige wijze het uitbouwen van degelijke, trouwe en dragende, ondersteunende sociale contacten. De kloof tussen gewenste contacten en reële contacten is dan ook zeer groot. Zo ook de eenzaamheid, de kans op depressies en zelfmoord.

We doen een oproep aan de overheid om ontmoetingsplaatsen, zoals het buurthuis van Vrienden van het Huizeke, beter te ondersteunen . Dit zou duidelijk beantwoorden aan een nood, niet alleen van oudere armen, maar van armen in het algemeen. Bevraging leerde ons dat kleinschalige, laagdrempelige ontmoetingsplaatsen zoals Vrienden van het Huizeke een reële rol spelen inzake aanleren van sociale vaardigheden én aanbieden van meer sociale contacten. We sluiten ons aan bij de aanbeveling van het Observatorium voor Gezondheid en Welzijn van Brussel Hoofdstad om “erkennings-en evaluatiecriteria uit te werken die het mogelijk maken dat de sociale hulpverlening (interventies, nvdr) niet de overhand neemt op de basisdoelstelling van ontmoeting, luisteren en gehoord worden, en laagdrempeligheid.”